Lekooporność stanowi prawdziwy problem dla medycyny. Chorobotwórcze mikroorganizmy nieustannie starają się przeciwdziałać dostępnym metodom leczenia, aby móc zarażać i rozprzestrzeniać się w społeczeństwie. Co sprawia, że wirusy stają się oporne na leki? Jakie są tego konsekwencje?
Czym jest lekooporność?
To odporność patogenów na działanie określonych środków farmakologicznych, które potencjalnie mają za zadanie zwalczać mikroorganizm lub ograniczać jego rozmnażanie. Dzięki lekooporności patogeny mogą swobodnie żyć i rozwijać się w ciele chorego, co nasila infekcje i powoduje pogorszenie jego stanu. Lekooporność może dotyczyć zarówno chorobotwórczych drobnoustrojów (np. bakterii, grzybów, pasożytów i wirusów), jak i samych jednostek chorobowych (np. depresja, nowotwory, padaczka).
W przypadku wirusów największą lekooporność odnotowuje się w przypadku takich chorób jak gruźlica, grypa, malaria i zespół nabytego niedoboru odporności (czyli zakażenie wirusem HIV).
Co stanowią najczęstsze przyczyny lekooporności wirusów?
- Wrodzona odporność mikrobów na działanie preparatów leczniczych.
- Nieustanne mutacje np. oddziałach szpitalnych gdzie występują różne szczepy wirusa, co uniemożliwia lekom skuteczne oddziaływanie nie pierwotną sekwencję materiału genetycznego .
- Nieprawidłowe stosowanie leków np. zbyt niskie dawki, przesadnie krótka farmakoterapia, nieodpowiedni harmonogram przyjmowania i robienie zbyt długich przerw pomiędzy kolejnymi dawkami.
- Stosowanie innych środków farmakologicznych, które mogą wchodzić w interakcje z używanymi preparatami przeciwwirusowymi, co powoduje osłabienie ich działania.
Skutki lekooporności wirusów
Konsekwencje zwiększonej odporności chorobotwórczych wirusów na działanie leków należy rozpatrywać w dwóch wymiarach. Pierwszy, jednostkowy, jest związany z tym, że infekcje wirusowe są znacznie cięższe i dłuższe. Ponadto wirusy mogą przekazywać zdolność do lekooporności innym patogenom w organizmie, co może spowodować, że skuteczność pozostałych środków farmakologicznych również okaże się zawodna.
Drugim wymiarem konsekwencji lekooporności jest zdrowie publiczne. Zwiększenie liczby lekoopornych szczepów wirusów potęguje szansę ich rozprzestrzeniania się w społeczeństwie. Wynikiem tego może być rozwój epidemii, które nie będzie możliwa do wyleczenia za pomocą dostępnych preparatów leczniczych. Opracowanie nowych leków, przeprowadzenie odpowiednich testów klinicznych potwierdzających skuteczność mechanizmu ich działania oraz wprowadzenie do powszechnego obrotu trwa – na szczęście istnieją ośrodki monitorowania lekooporności, które na analizują bieżącą sytuację i gromadzą dane dla firm farmaceutycznych w celu przygotowywania nowych metod walki z nowymi szczepami wirusów.
W jaki sposób minimalizować lekooporność?
- Przestrzegać zasad higieny osobistej
- Unikać farmakoterapii na własną rękę
- Wykonywać okresowe szczepienia przeciwwirusowe
- Prawidłowo stosować przepisywane preparaty i nigdy nie przerywać ich użycia, nawet w momencie polepszenia stanu zdrowia
Bibliografia:
- Kruczak K., Niżankowska-Mogilnicka E. „Gruźlica wielolekooporna – współczesne problemy.” Pneumonologia i Alergologia Polska 2009, 77: 276-283.
- https://labportal.pl/antybiotykoopornosc-drobnoustrojow-w-kontekscie-aktualnego-raportu-who/
- https://nauka.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_Sz8leL0jYQen/74541952/142595002
- https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/aktualnosci/209048,problem-wielolekoopornosci-drobnoustrojow
