Lekarze każdego roku zachęcają do wykonywania szczepień przeciwko grypie. Regularne przyjmowanie szczepionek jest uwarunkowane tym, że wirus grypy praktycznie co sezon zmienia własną postać i tym samym może być zaraźliwy dla człowieka. Co sprawia, że wirusy ulegają częstym mutacjom? Czy istnieje sposób, aby uchronić się przed zmiennym patogenem wywołującym grypę?
Zmienność tkwi w naturze wirusa
Wirus jest patogenem, który w przeciwieństwie do innych chorobotwórczych drobnoustrojów (np. bakterii, grzybów czy pasożytów) nie przejawia cech żywego organizmu – nie ma komórek, nie produkuje białek, nie ma metabolizmu i nie syntezuje energii w formie ATP. Celem wirusa jest zainfekowanie obcej komórki, potencjalnego gospodarza, i powielenie własnego materiału genetycznego. To, co jednak odróżnia wirusy od wcześniej przywołanych drobnoustrojów to fakt, że mają one zdolność do trwałego pobierania i nabywania części informacji genetycznej od zarażonego organizmu. Co więcej, materiał genetyczny gospodarza zostaje wbudowany do całego pokolenia nowych wirusów, które powstają na drodze replikacji (namnażania). Efektem tego jest po prostu rewolucja i stworzenie zupełnie nowych patogenów z mniej lub bardziej zróżnicowanymi cechami.
Ewolucja wirusa jest największym wyzwaniem w procesie leczenia. Dlatego też wirus grypy każdego sezonu pojawia się w zupełnie nowej odsłonie – jeżeli w tym sezonie charakteryzuje się wysoką gorączką, to w kolejnym choroba może przebiegać pod znakiem bardziej intensywnego kaszlu. Warto też dodać, że wirusy mogą mutować nie tylko w ludzkiej populacji. Dowodem na to jest fakt, że choroby zwierzęce wskutek zmienności wirusowych drobnoustrojów z czasem stały się niebezpieczne także dla człowieka np. grypa ptasia lub świńska. Innym przykładem zmienności może być COVID-19. Koronawirus w zaledwie dwa lata doczekał się kilku wariantów, które różnią się od siebie szeregiem kwestii m.in. okresem inkubacji wirusa, poziomem intensywności symptomów czy ryzykiem śmiertelności.
Dlaczego nie ma skutecznego leku na grypę?
Głównym powodem, dla którego dzisiejsza medycyna nadal nie wynalazła efektywnego preparatu na zapobieganie i leczenie grypy, jest właśnie zdolność wirusów do nieustannej mutacji. Celem leczenia przyczynowego jest zwalczenie chorobotwórczego patogenu, co przeważnie wiąże się z upośledzeniem jego zdolności do dalszej replikacji i niszczeniem informacji genetycznej. Na czym polega problem? Skoro wirus grypy zawiera materiał genetyczny pobrany z ludzkich komórek, to istnieje duże prawdopodobieństwo toksycznego działania leku na człowieka. Dlatego też liczba leków przeciwwirusowych jest znacznie mniejsza od antybiotyków czy preparatów przeciwgrzybiczych.
Szczepionka na grypę – najskuteczniejszy sposób walki z wirusem
W Polsce dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciwko grypie. Preparaty te są objęte programem refundacji w wysokości 100% lub 50%. Do dyspozycji pacjentów oddano szczepionki:
- Fluenza Tetra – żywa, donosowa i 4-walentna,
- Influvac Tetra – inaktywowana, iniekcyjna i 4-walentna,
- VaxigripTetra – inaktywowana, iniekcyjna 4-walentna.
Mechanizm działania szczepionek polega na bezpiecznej symulacji infekcji wirusowej, co pozwala wyrobić w organizmie odpowiednie mechanizmy odpornościowe. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko zachorowania na grypę oraz łagodzi się jej przebieg bądź szansę występowania niebezpiecznych powikłań. Szczepionki są dedykowane wszystkim pacjentom, także dzieciom, kobietom w ciąży oraz seniorom powyżej 75. roku życia.
Bibliografia:
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/
- https://www.newscientist.com/question/are-viruses-alive/
- https://www.zwrotnikraka.pl/warianty-koronawirusa-mutacje/
- https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/komu-przysluguje-bezplatna-lub-refundowana-szczepionka-przeciw-grypie/
